قرارداد هوشمند چیست؟
28 اسفند 1402 ساعت 11:37
دسته بندی ها
تگ ها
قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) در دنیای امروزه، به عنوان یکی از مهمترین کاربردهای فناوری بلاکچین شناخته می‌شوند. این قراردادها، به صورت خودکار و بدون دخالت انسانی، اطلاعات و داده‌های مختلف را در بلاکچین ذخیره و اجرا می‌کنند. یکی از کاربردهای مهم قراردادهای هوشمند، در حوزه مالی و ارزهای دیجیتال می‌باشد که قابلیت‌های ویژه‌ای مانند امنیت بالا، سرعت بالا، کارایی بالا و شفافیت را به کاربران ارائه میدهند.
اما در طراحی و پیاده‌سازی قراردادهای هوشمند، مشکلات و چالش‌های بسیاری وجود دارد که باید به آنها توجه شود. به عنوان مثال، مشکلات امنیتی، مشکلات تعیین قوانین و محدودیت‌های مربوط به قرارداد و همچنین مشکلات مربوط به ارتباط با دیگر قراردادهای هوشمند می‌تواند باعث شکست یک قرارداد هوشمند شود.
در ادامه این مقاله، با مفهوم قراردادهای هوشمند و تاریخچه آنها آشنا خواهید شد. همچنین، تاریخچه ایجاد، نحوه پیاده‌سازی و انواع قراردادهای هوشمند نیز شرح داده خواهد شد.
قرارداد هوشمند (Smart Contract) چیست؟
قرارداد هوشمند، یک قرارداد دیجیتال است که به صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت انسانی، بر اساس شرایط مشخص شده در آن اجرا می‌شود. این قراردادها در بستر بلاکچین اجرا می‌شوند و قابلیت برنامه‌ریزی و اجرای شرایط مختلف را دارند. در واقع، قرارداد هوشمند، یک برنامه کامپیوتری است که بر اساس شرایطی که در آن تعریف شده‌اند، برای انجام عملیات خاصی بر روی بلاکچین اجرا می‌شود.
این قراردادها معمولاً در قالب کد در زبان‌های برنامه‌نویسی مانند Solidity نوشته می‌شوند. قرارداد هوشمند مشابه قراردادهای سنتی است، با این تفاوت که به جای اجرا در قالب متنی، بصورت کد بر روی بستر شبکه های بلاک چین قرار دارد. توسعه دهندگان می‌توانند از قراردادهای هوشمند برای ساخت برنامه های غیر متمرکز استفاده کنند، که این برنامه ها به کاربران اجازه میدهند، تراکنش های همتا به همتا را از طریق شبکه بلاک چین انجام دهند.
به عنوان مثال، با استفاده از قراردادهای هوشمند بر بستر شبکه بلاک چین اتریوم، می‌توان برنامه های دیفای را شکل داد، که این برنامه امکان انجام امور مالی به صورت غیر متمرکز را برای کاربران فراهم نموده است. در واقع، دیفای یک پلتفرم رمزنگاری شده است که با استفاده از فناوری بلاک چین، یک سیستم مالی جدید بر بستر اینترنت ایجاد می‌کند و واسطه های مالی را حذف می‌کند.
این سیستم، به کاربران اطمینان خاطر بیشتری برای انجام معاملات مالی می‌دهد و به جای استفاده از مکانیسم اعتماد موجود در اقتصاد سنتی، از فناوری بلاک چین به عنوان مکانیزم اعتماد استفاده می‌کند.
تفاوت قراردادهای هوشمند و قراردادهای سنتی چیست؟
تفاوت اصلی بین قراردادهای مالی سنتی و هوشمند، در روش اجرای آنها است. در قراردادهای مالی سنتی، تراکنش‌ها بر اساس قوانین و شرایط تعیین شده در قرارداد و با توجه به نیازهای خریدار و فروشنده انجام می‌شود. این تراکنش‌ها عموماً توسط واسطه‌های مالی انجام می‌شوند که به عنوان واسط بین خریدار و فروشنده عمل می‌کنند و هزینه‌هایی مانند هزینه‌های تراکنش و کارمزد را دریافت می‌کنند.
اما در قراردادهای هوشمند، تراکنش‌ها بصورت خودکار و بدون نیاز به واسطه‌های مالی انجام می‌شوند. این قراردادها به دلیل اجرای خودکار شرایط تعیین شده در آنها، هزینه‌های تراکنش کمتری نسبت به قراردادهای سنتی دارند و همچنین امنیت و شفافیت در تراکنش‌های انجام شده بالاتر است.
همچنین، در قراردادهای هوشمند، می‌توان شرایط مختلفی را در قرارداد تعریف کرد و این شرایط بر اساس شرایطی که در آنها تعریف شده‌اند، به صورت خودکار اجرا می‌شوند. مثلاً در یک قرارداد هوشمند برای تبادل ارزهای دیجیتال، می‌توان شرایطی مانند نرخ تبادل و مقدار حداکثر و حداقل تبادل را تعیین کرد. در کل، تفاوت اصلی بین قراردادهای مالی سنتی و هوشمند، در روش اجرا و امکاناتی است که در قراردادهای هوشمند برای تعریف شرایط و اجرای خودکار آنها وجود دارد.
تاریخچه قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند، به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای بلاکچین، از سال 2014 با انتشار بلاکچین اتریوم معرفی شدند. در این سال، ویتالی بوترین، مؤسس بلاکچین اتریوم، به خلق یک بستر برای اجرای قراردادهای هوشمند بر روی بلاکچین پرداخت.
اولین پیاده سازی قراردادهای هوشمند در بلاکچین اتریوم با زبان برنامه نویسی Solidity اجرا شد. این زبان برنامه‌نویسی، به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا قراردادهای هوشمند را با استفاده از ساختارهای داده‌ای، توابع و شرایط قابل برنامه‌ریزی تعریف کنند.
اولین قرارداد هوشمند که با استفاده از Solidity پیاده‌سازی شد، توسط گاوین وود، یکی از مشاوران بلاکچین، در سال 2014 ایجاد شد. این قرارداد هوشمند، توانایی پیاده‌سازی یک معامله ساده را داشت و به عنوان یکی از اولین قراردادهای هوشمند در بلاکچین اتریوم شناخته می‌شود.
از آن زمان به بعد، از قراردادهای هوشمند در بلاکچین‌های مختلف استفاده شده است. این قراردادها به توسعه‌دهندگان اجازه میدهند تا برنامه‌های کاربردی مالی و غیرمالی را بر روی بستر بلاکچین اجرا کنند.
قراردادهای هوشمند چگونه کار می‌کنند؟
قراردادهای هوشمند، برنامه‌های قابل اجرا در بلاکچین هستند که شرایط و قوانینی برای یک تراکنش را تعیین و با توجه به این شرایط، تراکنش را به صورت خودکار اجرا می‌کنند. این قراردادها به صورت کد قابل برنامه‌ریزی نوشته می‌شوند و می‌توانند برای انجام تراکنش‌های مالی و غیرمالی مورد استفاده قرار گیرند.
نحوه کارکرد قراردادهای هوشمند به این صورت است که برای ایجاد یک قرارداد هوشمند، ابتدا شرایط و قوانین مربوط به تراکنش توسط توسعه‌دهنده در کد برنامه‌نویسی قرار می‌گیرد. سپس، این کد بر روی بلاکچین ذخیره می‌شود و بلافاصله پس از اجرای تراکنش، قرارداد به صورت خودکار اجرا می‌شود.
به عنوان مثال، یک قرارداد هوشمند می‌تواند برای تبادل ارزهای دیجیتال باشد. در این قرارداد، شرایطی مانند نوع ارز، مقدار ارز، نرخ تبادل و مقدار کارمزد تعیین می‌شود. در صورتی که شرایط تعیین شده در قرارداد برقرار شود، تراکنش به صورت خودکار اجرا می‌شود و ارزهای دیجیتال به صورت خودکار انتقال می‌یابند.
در ادامه مراحل و فرآیند اجرای قراردادهای هوشمند در بلاکچین را توضیح میدهیم:
• توافق اولیه
در مرحله اول، طرفین قرارداد بر شرایط اولیه قرارداد توافق می‌کنند. این شرایط شامل جزئیات مانند قیمت، مهلت پرداخت، شرایط تحویل و ... است.
• مشخص کردن شرایط
در مرحله دوم، شرایط توافق شده بین طرفین به دقت بررسی و مشخص می‌شوند. این شرایط شامل هزینه‌ها، مسئولیت‌ها و شرایط لازم برای اجرای قرارداد است.
• بازنویسی شرایط در قالب کد
در مرحله سوم، شرایط توافق شده بین طرفین در قالب کد برنامه‌نویسی شده و به صورت یک قرارداد هوشمند ذخیره می‌شوند. کد این قرارداد، شامل شرایط توافق شده و شرایط اجرای قرارداد است.
• ذخیره در بلاکچین
در مرحله چهارم، کد قرارداد هوشمند در بلاکچین ذخیره می‌شود. این کار باعث می‌شود که قرارداد هوشمند به صورت بی‌طرف و شفاف در بلاکچین ثبت شود و هیچ‌کس نمی‌تواند آن را تغییر دهد.
• اجرای قرارداد
و در آخرین مرحله، هنگامی که شرایط توافق شده در قرارداد به وجود می‌آید، قرارداد هوشمند به‌صورت خودکار اجرا می‌شود و شرایط توافق شده توسط طرفین قرارداد اجرا می‌شوند. همچنین، داده‌هایی که در این فرآیند تولید می‌شوند، به صورت دائمی در بلاکچین ذخیره می‌شوند.
انواع قراردادهای هوشمند
پس از آشنایی با مفهوم و ساختار قراردادهای هوشمند، حال نوبت به معرفی انواع آنها رسیده است. قراردادهای هوشمند خودکار (Self-Executing) براساس کاربردی که دارند، به سه دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
قرارداد حقوقی هوشمند
این قراردادها، برای انجام تعهدات حقوقی و قانونی بین طرفین استفاده می‌شوند. مثال‌هایی از این قراردادها شامل قراردادهای بیمه، قراردادهای اجاره، قراردادهای خرید و فروش و ... است.
سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز
این نوع از قراردادها، برای مدیریت و اجرای فعالیت‌های مربوط به سازمان‌های خود مختار غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Organizations) استفاده می‌شوند. این سازمان‌ها برای کنترل و مدیریت فعالیت‌های خود، از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند.
قرارداد منطقی کاربردی
این قراردادهای هوشمند، برای اجرای الگوریتم‌های خاص و تصمیم‌گیری‌های منطقی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قراردادها معمولاً در سامانه‌های هوشمند و برای اجرای قوانین و مقرراتی که برای سامانه هوشمند تعریف شده‌اند، استفاده می‌شوند.
به طور کلی، قراردادهای هوشمند به دلیل قابلیت اجرای خودکار و بدون واسطه، امنیت و شفافیت بالا و هزینه‌های کمتر، در بسیاری از صنایع و کاربردهای مختلف، جایگزین مناسبی برای قراردادهای سنتی شده‌اند.
با توجه به اینکه بلاکچین به‌عنوان یک فناوری نوین، هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد، توسعه و رشد قراردادهای هوشمند در آینده‌ای نزدیک پیش‌بینی می‌شود.
به‌طور خلاصه، این قراردادها به‌عنوان یکی از مهمترین کاربردهای بلاکچین، با پتانسیل‌های بسیاری برای استفاده در صنایع مختلف، به‌عنوان یکی از تکنولوژی‌های روزآمد، شناخته می‌شوند.
جهت دریافت مشاوره در زمینه ارزهای دیجیتال و کسب اطلاعات بیشتر درباره استراتژی‌های سرمایه‌گذاری بدون ریسک، با مشاوران آلفارنسی تماس حاصل فرمایید. آلفارنسی با تیمی مجرب و متخصص در این حوزه، آماده ارائه خدمات مشاوره‌ای به مخاطبین عزیز می‌باشد.
